beitels en gutsen

Welke beitels heb ik nodig?

Zoals op de vorige pagina al is gezegd, kan een beginnend houtdraaier volstaan met de aanschaf van enkele houtdraai beitels en gutsen, namelijk een vorm- of modelguts, een afsteekbeitel, een puntbeitel en eventueel een voordraaiguts. Zo kunnen de eerste aanschafkosten beperkt worden. Wil je zowel tussen de centers kunnen draaien als bijvoorbeeld een wat diepere schaal kunnen draaien, dan zal het budget wat groter moeten zijn.

In het onderstaand overzicht zijn de verschillende soorten houtdraai beitels in groepen ondergebracht, met een korte omschrijving waarvoor ze gebruikt worden. Dit betekent echter niet, dat ook elk type beitel voor een bepaalde werkzaamheid gebruikt moet worden.

Het is gebruikelijk dat van de vormgutsen de buitendiameter als maatvoering wordt opgegeven. Van de schalengutsen daarentegen wordt de breedte van de groef als maat opgegeven. Wil je de buitendiameter van een schalenguts weten, dan moet je er ongeveer 3 mm bij optellen.

voordraaigutsen

Een voordraaiguts is een houtdraaibeitel die uitsluitend gebruikt moet worden om een vierkant stuk hout tussen de centers op een snelle manier rond te draaien. Voordraaigutsen hebben een stompe vorm, en de diepe brede groef maakt een snelle en groffe verspaning mogelijk. In de meeste gevallen voldoet een 19 mm guts.

vormgutsen

Met een vormguts kun je tussen de centers een stuk hout rond draaien, en daarna een vorm geven. Als voorbeeld noem ik maar een kandelaar om een idee te geven. Vormgutsen zijn ook geschikt om er holle of bolle vormen mee te draaien, zoals een ondiepe schaal, een potje of een doosje. Met een 13 mm guts kun je al veel kanten op. Voor het fijnere werk is een 10 mm guts aan te bevelen.

detailgutsen

De detailguts is tegenwoordig een populair stuk gereedschap. Het is een guts met een ondiepe groef en een lang geslepen punt met een scherpe vouw. Met deze guts kun je kleine versieringen of andere details in het werkstuk aanbrengen, zonder de leunspaan steeds te hoeven verzetten om trillingen te voorkomen, die zouden zijn ontstaan wanneer je een dunne beitel zou gebruiken.

schalengutsen

Bij het draaien van schalen is een schalenguts door zijn lengte, vorm en diepe groef beter controleerbaar dan een vormguts. Bovendien verspaant een schalenguts sneller dan een vormguts. Met een schalenguts kun je een schaal zowel ruw voordraaien als fijn afdraaien. Voordat de binnenkant van een schaal wordt geschuurd en verder afgewerkt gaat worden, is nadraaien met een schraper aan te bevelen. de 13 mm guts is als eerste aanschaf de meest gangbare maat.

schrapers

Schrapers worden voornamelijk gebruikt tijdens het nadraaien van de binnenkant van een schaal, doosje, potje, bokaal of een ander hol of diep voorwerp, nadat dit met een guts is uitgehold. Met een schraper kun je de oneffenheden die er nog zijn weghalen. Schrapers zijn er in veel vormen en maten. Als eerste aanschaf is de 25 mm brede rechte schraper aan te bevelen.

afsteekbeitels

Een afsteekbeitel is in feite een onmisbare beitel voor iedere houtdraaier. Met een afsteekbeitel wordt het werkstuk van het overtollige hout losgestoken. Ook kun je met een afsteekbeitel de diameter iets bijwerken, of kleine vlakjes in het werkstuk aanbrengen. Van alle modellen is de ruitvormige afsteekbeitel het meest gangbaar. Door zijn vorm zorgt deze beitel voor een minimale weerstand tijdens het afsteken.

puntbeitels

De vlakke, schuine, of puntbeitel is een snijdende beitel, die voor verschillende bewerkingen geschikt is. Deze beitel wordt ondermeer gebruikt om scherpe en gladde rondingen te maken bij het draaien tussen de centers. Ook kun je deze beitel gebruiken om er fijne groeven mee te maken, of een werkstuk glad af te steken.

Overige beitels

Dit is een groep die nog steeds groeit. Deels om het de houtdraaier gemakkelijker te maken, deels om de houtdraaier meer mogelijkheden te geven wat vormgeving betreft. Onder de eerste catagorie vallen bijvoorbeeld beitels om snel en eenvoudig ringen, kralen of de binnenkant van een hoedje van een paddestoel te maken. Onder de tweede catagorie bijvoorbeeld de diverse uithollingsbeitels, draadsnijders, multifuctionele schrapers, enz. In een laterstadium zal op een aantal beitels uit deze groep teruggekomen worden.

Meer informatie over beitels tref je aan op de website van Memenco.